Etykiety produktów spożywczych – cz. 1
Naga prawda o produktach żywnościowych.
Wiedza o tym jak czytać etykiety produktów spożywczych to podstawa podejmowania dobrych wyborów żywieniowych. Zanim sięgniesz po produkt, w szczególności wcześniej Ci nie znany, zapoznaj się z jego etykietą! Nie wystarczy spojrzeć na nią spojrzeć, trzeba wiedzieć czego na niej szukać, czego unikać a także jak rozszyfrować wszystkie zawarte na niej informacje!
To własnie postaramy się wyjaśnić w serii artykułów Etykiety produktów spożywczych, czyli naga prawda o produktach żywnościowych. Zapraszam do lektury 🙂
W tym artykule poruszę parę istotnych i formalnych kwestii dotyczących znakowania produktów, ta wiedza przyda się do lepszego zrozumienia
Po co etykietuje się produkty spożywcze?
Celem etykietowania produktów spożywczych jest zapewnienie bezpieczeństwa konsumenta oraz umożliwienie dokonywania świadomych wyborów podczas zakupów. Na przykład informacja “może zawierać śladowe ilości sezamu” daje do zrozumienia, że dany produkt może powodować reakcję alergiczną u osób uczulonych na sezam i raczej nie jest dla nich wskazany.
Zasady znakowania żywności reguluje stosowne rozporządzenie (jakie? – znajdziesz w bibliografii). Dzięki tego typu regulacjom i standaryzacji wszystkie etykiety są do siebie zbliżone i łatwiej nam porównać miedzy sobą produkty. Rozporządzenie określa m.in. najważniejsze terminy:
– „etykieta” oznacza jakąkolwiek metkę, znak firmowy, znak handlowy, ilustrację lub inny opis pisany, drukowany, tłoczony, odbity lub w inny sposób naniesiony na opakowanie lub pojemnik z żywnością lub załączony do opakowania,
natomiast
– ”etykietowanie” oznacza wszelkie napisy (…), odnoszące się do produktu spożywczego i umieszczone na wszelkiego rodzaju opakowaniu (…).
Ponadto wskazuje, że etykiety muszą być czytelne, nieusuwalne, zrozumiałe i nie mogą wprowadzać konsumenta w błąd lub pomijać ważnych informacji co do składu produktu. Nie pozostaje nam nic innego jak ufać, że każdy producent dokłada wszelkich starań aby stosować się do tych zaleceń.
Jakie informacje muszą znaleźć się na etykietach?
Na opakowaniu produktu obowiązkowe są następujące elementy:
- nazwa żywności,
- wykaz składników (zaczynając od tego, którego zawartość w danym produkcie jest największa),
- składniki/substancje pomocnicze (w tym także składniki powodujące alergie lub nietolerancje, użyte przy wytworzeniu/przygotowaniu żywności i nadal obecne w gotowym produkcie),
- ilość netto produktu,
- data minimalnej trwałości lub termin przydatności do spożycia (czym różnią się te terminy wyjaśniam poniżej),
- specjalne warunki przechowywania lub użycia (czyli informację jak najlepiej przechowywać produkt aby zachował swoje właściwości)
- nazwa i adres producenta,
- kraj/miejsce pochodzenia żywności,
- instrukcja użycia (jeśli jej brak mógłby spowodować niewłaściwe użycie produktu),
- zawartość alkoholu, gdy stanowi on > 1,2% objętościowych napoju,
- informacja o wartości odżywczej (od 13 grudnia 2016 r.).
Co wchodzi w skład „informacji o wartości odżywczej”? Które elementy są wymieniane obowiązkowo, a które dobrowolnie?
| Informacje o wartości odżywczej | |
| OBOWIĄZKOWE | UZUPEŁNIAJĄCE (ich podanie nie jest konieczne) |
|
|
Czy każdy produkt musi zawierać wykaz składników i wartość odżywczą?
Nie, nie wszystkie etykiety produktów spożywczych muszą uwzględniać listę składników. Czasem nawet w ogóle nie trzeba umieszczać etykiety na produkcie. Do produktów na których nie musi znajdować się taka lista należą:
- świeże warzywa i owoce,
- woda gazowana,
- drożdże,
- ocet fermentowane,
- ser, masło, zsiadłe mleko, śmietana, śmietanka,
- guma do żucia,
- środki spożywcze jednoskładnikowe, w przypadku gdy już sama nazwa produktu umożliwia zidentyfikowanie składnika.
Które produkty nie muszą być znakowane wartością odżywczą?
Do produktów zwolnionych z tego wymogu należą m.in.:
- suplementy diety (UWAGA! suplementy dietą podlegają ustawodawstwu żywieniowemu, a nie farmaceutycznemu),
- naturalne wody mineralne,
- produkty pakowane w miejscu sprzedaży,
- produkty oferowane konsumentom bez opakowania – tzw. produkty sprzedawane „luzem”.
- produkty nieprzetworzone (np. świeże warzywa i owoce)
- sól, przyprawy, zioła
- słodziki stołowe
- i inne środki spożywcze wyszczególnione w załączniku V do rozporządzenia nr 1169/2011 😉
RWS – co to za tajemniczy skrót?
Referencyjna wartość spożycia, czyli RWS, informuje nas o tym w jakim stopniu (w przybliżeniu) produkt pokrywa dzienne zapotrzebowanie na poszczególne składniki (np. białko, węglowodany, energię, tłuszcz, itp.). Zwykle informacja odnosi się do jednej porcji produktu i wyrażona jest w procentach. Należy pamiętać, że podawane wartości są uśrednione i odnoszą się do zapotrzebowania dla przeciętnej osoby dorosłej. Nie można bezkrytycznie odnosić tej informacji do siebie. Każdy, choćby ze względu na płeć, wiek wzrost i masę ciała ma inne zapotrzebowanie.
W przypadku podania RWS na etykiecie produktu konieczne jest zamieszczenie następującego komentarza: „Referencyjna wartość spożycia dla przeciętnej osoby dorosłej (8400 kJ/2000 kcal)”. Przytoczony komunikat powinien być cytowany dosłownie, bez wprowadzania jakichkolwiek zmian w jego brzmieniu.
Przykład prawidłowo przedstawionej obowiązkowej informacji o wartości odżywczej z uwzględnieniem RWS.
Data minimalnej trwałości vs. termin przydatności do spożycia
Mogą decydować o naszym bezpieczeństwie a wbrew pozorom powyższe określenia nie są tożsame!
Data minimalnej trwałości określa datę, do której produkt zachowuje swoje właściwości (pod warunkiem prawidłowego przechowywania), jednak jego spożycie po tym czasie nie powinno wiązać się z wysokim ryzykiem dla twojego zdrowia. Oznacza to, że produkt może zostać spożyty nawet jeżeli jest kilka dni po terminie. Dotyczy m.in. makaronów, mąk, kasz, niektórych słodyczy.
Termin przydatności do spożycia zostaje określony w momencie, gdy produkt spożywczy jest nietrwały, szybko się psuje i jego spożycie po terminie określonym na opakowaniu może być niebezpieczne dla zdrowia. Dlatego też lepiej nie spożywać takich produktów jeśli ich termin minął. Dotyczy m.in. ryb, mięs, produktów mlecznych (jogurty, serki, twarogi, mleko).
Sformułowanie „Najlepiej spożyć przed końcem….” zarezerwowane jest dla produktów oznaczanych datą minimalnej trwałości. Natomiast określenie „Należy spożyć do….” funkcjonuje w odniesieniu do terminu przydatności do spożycia i musi zostać umieszczone na każdej oddzielnie zapakowanej porcji produktu.
Gdzie można zgłaszać ewentualne uwagi co do jakości produktów spożywczych?
Jeśli jakiś producent zaniedbuje obowiązki dotyczące etykietowania produktów a tym samym utrudnia nam, konsumentom podjęcie odpowiednich decyzji zakupowych, można interweniować. Wszelkie zastrzeżenia należy zgłaszać do Inspekcji Handlowej, której oddziały znajdują się w każdym mieście wojewódzkim. W samym województwie mazowieckim działa sześć takich punktów, w których inspektorzy czuwają nad przestrzeganiem zasad znakowania produktów spożywczych.
Reasumując
W niniejszym artykule chciałam przedstawić Ci podstawowe pojęcia i informacje dotyczące etykiet produktów spożywczych. Potraktuj to jako wstęp, w kolejnych wpisach będziemy przyglądać się bliżej poszczególnym składowym etykiet i podpowiadać na co zwrócić szczególna uwagę. Napisz w komentarzach poniżej lub na naszym FB jak oceniasz artykuł, co potrzebuje doprecyzowania lub jeśli masz jakiekolwiek pytania. Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna.
Bibliografia:
- ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI z dnia 23 grudnia 2014 r.w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych
- Etykiety – nowe przepisy, 2014, https://uokik.gov.pl/aktualnosci.php?news_id=11355, 2017-07-11.
- Barzak A., Prabucka J.: Zapytaj eksperta. Piekarz Polski, 2016, 188, 42 – 45.
- Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 11639/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektywy Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004.
Autor: