Cynamon – właściwości i przeciwwskazania
Aromat cynamonu, to jeden z tych zapachów, które nierozerwalnie kojarzą się ze zbliżającą się zimą a co za tym idzie, z wypiekami pełnymi korzennych przypraw. Chyba najpopularniejsze połączenie smaków, to prażone jabłka z cynamonem – mało kto potrafi oprzeć się babcinej szarlotce dopiero co wyciągniętej z piekarnika. Oprócz ciast, cynamon dodawany jest do herbat, kaw, likierów, nalewek, powideł oraz grzanego wina. Świetnie komponuje się również z mięsem i rybami. Jego woń otacza nas w tym okresie z każdej strony, warto więc poznać go bliżej!
Cynamonowiec – czyli skąd bierze się cynamon?
Cynamonowiec to wiecznie zielona roślina. Znana i ceniona już od czasów starożytnych. Należy do rodziny wawrzynowatych i obejmuje blisko 250 gatunków krzewów i drzew. Popularnymi przedstawicielami tej grupy są trzy odmiany:
- cynamonowiec cejloński (Cinnamomum zeylanicum),
- cynamonowiec wonny, znany też pod nazwą chiński lub tzw. kasja (Cinnamomum cassium),
- cynamonowiec kamforowy (Cinnamomum camphora) – największy, może osiągać wysokość nawet 50 m i pień o średnicy 5 m!
Początkowo poszczególne części rośliny wykorzystywano do sporządzania kadzideł, balsamowania zwłok oraz jako naturalny surowiec leczniczy. Zgodnie z przepowiedniami świętej Hildegardy, obecność cynamonu w domu miała chronić rodzinę przed wszelką zarazą i chorobami. Korę cynamonowców zaczęto z kolei używać do perfumowania egipskiego piwa i wina oraz aromatyzowania dań i wypieków.
Obecnie najbardziej pożądaną odmianą jest cynamonowiec cejloński (Cnanamomi cartex). Kora jego młodych gałęzi zawiera ok. 0,5-4% surowca, z którego pozyskuje się olejek (Oleum Cinnamoni) stosowany m.in. w farmacji i kosmetyce. Z wysuszonej kory otrzymuje się jedną z najbardziej znanych i rozpowszechnionych w świecie kulinarnym przypraw – cynamon. Występuje on w formie zwiniętego, twardego, jasno brązowego rulonika lub w proszku. Charakteryzuje się słodkim i jednocześnie nieco piekącym smakiem z wyczuwalną ciepłą, korzenną nutą, którą wszyscy doskonale znacie.
Jak przechowywać cynamon?
Najlepiej swoje właściwości, smak i aromat zachowuje cynamon w laskach. Przyprawa zakupiona w postaci proszku powinna być przechowywana w szczelnym pojemniku z dala od światła, ponieważ w innym przypadku szybko straci swoje aromatyczne właściwości. Cynamon można przechowywać także w lodówce.
Wyjątkowe właściwości i wykorzystanie cynamonu.
Cynamon wykorzystuje się w kosmetyce – na jego bazie powstają kremy i perfumy. Olejek cynamonowy stosowany jest w stomatologii – działa odświeżająco oraz redukuje objawy zapalenia dziąseł czy próchnicy. Z tego względu często bywa składnikiem past do mycia zębów, a także gum do żucia. Ponadto olejek i korę cynamonowca cejlońskiego dodaje się do leków w celu złagodzenia ich smaku i zapachu.
Za co jeszcze odpowiada cynamon?
Wyciągi z kory usprawniają pracę przewodu pokarmowego – używa się ich w przypadku wzdęć, niestrawności, skurczów jelit i żołądka, biegunek oraz przy braku apetytu (wchodzi w skład tzw. ziół szwedzkich – ich działanie polega na pobudzaniu wydzielania soków trawiennych). Badania dowodzą, że związki zawarte w cynamonie mogą zapobiegać wrzodom żołądka, zatruciom pokarmowym, a także łagodzić nadkwaśność w przełyku.
Olejek i cynamon mają działanie przeciwmiażdżycowe oraz obniżają ciśnienie tętnicze. Okazuje się, że przyprawa ta redukuje stężenie glukozy we krwi i zwiększa insulinowrażliwość komórek – właściwości te mogą mieć istotne znaczenie w leczeniu cukrzycy.
Inne właściwości cynamonu:
- jest pomocny w leczeniu przeziębień oraz schorzeń górnych dróg oddechowych,
- działa przeciwgorączkowo, przeciwzapalnie i przeciwbólowo – jest składnikiem tzw. maści tygrysiej,
- może wykazywać działanie przeciwnowotworowe, antyutleniające i przeciwmutagenne,
- jest składnikiem ziołowych preparatów przeciwbakteryjnych – działa antyseptycznie,
- pobudza wytwarzanie estrogenów,
- jest dodawany do preparatów przeciwreumatycznych,
- olejkowi pozyskiwanemu z cynamonowca chińskiego przypisuje się zdolność do niszczenia prątków gruźlicy,
- z cynamonowca kamforowego otrzymuje się kamforę o właściwościach rozgrzewających.
Substancjami odpowiedzialnymi za właściwości cynamonu jest przede wszystkim zawarty w nim aldehyd cynamonowy.
Cynamon w cukrzycy
Badania wskazują na pozytywne działanie cynamonu w leczeniu cukrzycy. Prawdopodobnie jego ekstrakt zwiększa efektywność glukoneogenezy (tworzenia glukozy w wątrobie) oraz aktywuje receptor insulinowy, przez co poprawia insulinowrażliwość komórek. Przypuszcza się, że obecne w cynamonie związki mogą spowalniać wchłanianie glukozy z jelita cienkiego, i zmniejszać glikemię poposiłkową. Ponadto mówi się także o hipoglikemizującym (obniżającym stężenie glukozy) działaniu cynamonu, jednak wiedza ta wymaga dalszych badań.
Cynamon – antidotum na choroby sercowo-naczyniowe?
Naukowcy przypuszczają, że cynamon może obniżać ciśnienie tętnicze krwi oraz pozytywnie wpływać na poziom cholesterolu. Działanie przeciwnadciśnieniowe potwierdziło badanie, w którym pacjenci chorzy na cukrzycę otrzymywali 2,2 g cynamonu przez 12 tygodni. W tym eksperymencie dowiedziono, że spożywanie 1,5g cynamonu (ok. 1/3 małej łyżeczki) na dobę redukuje stężenie złego cholesterolu LDL i trójglicerydów na rzecz frakcji HDL (dobry cholesterol).
Jaka dawka wywołuje działanie lecznicze, a jaka może być szkodliwa dla naszego organizmu? Na to pytanie póki co nie ma jednoznacznej odpowiedzi choć nieco na ten temat dowiesz się poniżej.
Który gatunek cynamonu jest najlepszy?
Nie każda odmiana tej rośliny okazuje się być tak samo wartościowa. Co prawda cynamon zawiera drogocenne polifenole (które są naturalnymi przeciwutleniaczami chroniącymi nasze komórki przed starzeniem), ale także kumaryny. Kumaryna stosowana jest między innymi jako składnik leków przeciwkrzepliwych, jednak przyjmowana w niewłaściwych dawkach może uszkadzać narządy miąższowe (np. wątrobę, nerki, trzustkę) i układ nerwowy. Bezpieczna ilość kumaryny, którą można spożyć w ciągu dnia wynosi ok. 0,1 mg/kg masy ciała. Czyli dla osoby o masie 70kg będzie to 7 mg. Taką dawkę kumaryny można dostarczyć spożywając ok. 3g cynamonu (nie pełna mała łyżeczka).
Okazuje się, że stężenie kumaryny występujące w cynamonie chińskim jest znacznie wyższe niż w cynamonie cejlońskim. Warto wiedzieć, że oba te gatunki są dostępne na rynku spożywczym. Jedyne co je różni to… cena. Chińska odmiana jest zdecydowanie tańsza od cynamonu cejlońskiego. Dlatego też kupując tę przyprawę warto sprawdzić z którego gatunku rośliny została wyprodukowana i wybierać produkty na bazie cynamonu cejlońskiego.
Uwaga! Cynamon nie dla wszystkich – możliwe działania niepożądane.
Niestety cynamon pomimo wielu wspaniałych właściwości nie jest wskazany dla wszystkich. Są przypadki w których lepiej unikać nawet niewielkich ilości tej przyprawy:
- schorzenia wątroby oraz woreczka żółciowego
Zawarty w cynamonie eugenol (występuje w dużej ilości także w goździkach!) może zmieniać właściwości żółci. Żółć uczestniczy w procesie trawienia tłuszczy. Jeśli masz więc jakikolwiek problem ze schorzeniami wątroby lub woreczkiem żółciowym lepiej zrezygnować z cynamonu i nie utrudniać do reszty trawienia tłuszczy.
- może wywoływać podrażnienia skóry u dzieci poniżej 12 r.ż.
- jest alergenem pokarmowym i kontaktowym, dlatego istnieje ryzyko wystąpienia zmian atopowych na skórze
- kamfora nie powinna być stosowana u dzieci
Jak widzisz cynamon oprócz niepowtarzalnego smaku i zapachu ma również szereg innych właściwości. Może niekoniecznie oznacza to, że mamy zacząć wyjadać go łyżeczkami z opakowania, ale szczypta do kawy czy szarlotki na pewno będzie mile widziana.
Chcesz dowiedzieć się więcej? Zadaj pytanie w komentarzu!
Piśmiennictwo:
- Dzienis-Strączkowska S. i wsp.: Cynamon – rola w leczeniu cukrzycy? Klinika Endokrynologii, Diabetologii i Chorób Wewnętrznych Akademii Medycznej w Białymstoku.
- Zieliński-Pisklak M. i wsp.: Rośliny o działaniu hipoglikemizującym. Farmakoterapia, Warszawa, 15.10.2013.
- Czapski J.: Dodatki do żywności: naturalne = bezpieczne? wyd. SGGW, Warszawa 2011.
- Sztaba D.: Barwa szafranu, aromat cynamonu, smak kaparów – właściwości lecznicze biblijnych przypraw. Rozmaitości, 2009, nr 1, t. 65.
- Ratajczak A. i wsp.: Suplementy diety w leczeniu cukrzycy typu 2 – fakty i kontrowersje. Farmacja współczesna, 2015, 8, 36-43.
- Kulczyński B. i wsp.: Znaczenie wybranych przypraw w chorobach sercowo-naczyniowych. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2016, 70, 1131-1141.
Autor: Izabela Wójcik/